مختصری درباره حرکت خورشید
درست همانگونه که زمین به دور خود می گردد خورشید نیز به دور خود می چرخد اما با مدت زمانی بیشتر با زیر نظر داشتن حرکت لکه های سطح خورشید می توانیم به مدت زمان حرکت وضعی خورشید پی ببریم.
خورشید در همان حال که به دور خود می گردد لکه ها نیز به دور سطح آن در گردش اند و با زیر نظر داشتن حرکت لکه های سطح خورشید که چه مدت سطح خورشید را یک دور کامل می زنند می توان مدتی را که خورشید به دور خود می گردد محاسبه نمود. (البته به حرکت زمین به دور خورشید نیز باید توجه نمود) .
دو واقعیت وجود دارد که از گردش خورشید به دور محورش حکایت می کند
الف: همه ی کلف های خورشیدی در یک جهت به دور خورشید می گردند.
ب: مدتی که کلف ها در پشت قرص خورشیدند برابر است با مدت زمانی که در جلوی آنند.
دلیل عمده دیگر مبتنی بر اثردوپلر[1] است . طیف شعاع های نوری که از دو کناره متقابل خورشید می آیند تفاوت های بارزی با هم دارند : نور لبه ای که از ناظر دور می شود حکایت از انتقال به سرخ[2] می کند و آن که از لبه ای می آید که به ناظر نزدیک می شود حاکی از انتقال خطوط به سمت انتهای آبی طیف است .
جهت چرخش خورشید نیز مانند جهت دورانی زمین است برای ناظری بر سطح خورشید نیز ستارگان از مشرق طلوع می کنند و در مغرب غروب می کنند یا ناظری که بیرون از خورشید است و از فراز قطب شمال خورشید به آن نگاه می کند آن را می بیند که در جهتی خلاف جهت عقربه های ساعت می چرخد مدت زمان یک بار گردش خورشید به دور خود ثابت نیست و این تفکر دانشمندان در مورد گازی بودن خورشید را تثبیت می کند.
علاوه بر این کلف ها (لکه های خورشیدی) اطلاعاتی درباره زاویه میل محور خورشید نیز می دهد که مبتنی بر انحنای مختصری ، در مسیری که کلف ها می پیمایند است. محور خورشید زاویه ای برابر 7 درجه و 10 ثانیه قوسی با خطی می سازد که بر مدار زمین عمود است. قطب شمال خورشید در مهر ماه به سمت زمین مایل می شود و در فروردین ماه از آن دور می گردد.
حرکت خورشید در فضا
خورشید در همان حال که در فضا حرکت می کند زمین و دیگر سیارات را نیز با خود به همراه می برد این حرکت خورشید بر اثر مطالعات دقیقی که بر روی ستارگان مجاور به عمل آمده کشف گردیده است . اگر همه ی ستارگان ثابت می بودند و خورشید در حال حرکت در این صورت ما انتظار داشتیم که ستارگان را در حال دور شدن از نقطه ای ببینیم که خورشید به طرف آن در حرکت است و به نقطه ای نزدیک شوند که خورشید از آنجا حرکت کرده است به عبارت دیگر باید چنان به نظر رسد که گویی همه ی ستارگان پشت سر ما در یک جهت در حال سیر هستند. تاثیر اثر آن مشابه حالتی است که شما بر روی پلی ایستاده اید و در مسیر جاده مشغول نگاه کردن به وسایل نقلیه ای باشید که به شما نزدیک یا دور می شوند گویی وسایلی که به شما نزدیک می شوند از فواصل دور، در حال دور شدن از یکدیگر و وسایلی که از شما فاصله می گیرند در حال نزدیک شدن به یکدیگر در نقطه مقابل آن هستند. در واقع ستارگان نیز در جهت های مختلف در حرکت اند اما اصل مطلب یکسان است (یعنی به هر حال در هر جهتی که باشد ستارگان در گردش اند.)
سرعت مداری خورشید 260 کیلومتر بر ثانیه است چنین به نظر می رسد که ستاره های نزدیک به مرکز کهکشان، خورشید را پشت سر می گذارند. با این سرعت زیاد خورشید ولی باز 224000000 سال طول می کشد تا خورشید یک دور کامل به دور هسته مرکزی کهکشان بچرخد.
منبع: کتاب نجوم به زبان ساده و 186 پرسش و پاسخ نجومی
